Crkva Brvnara

null

Pravoslavna crkva brvnara posvećena Svetom Nikoli nalazi se u naseljenom mjestu Romanovci, na području opštine Gradiška. Pouzdani pisani tragovi o vremenu njenog nastanka ne postoje. Međutim, prema obliku i dimenzijama, te činjenici da nema apsidu, može se zaključiti da datira iz XVIII vijeka. Osnova objekta je pravougaona sa dimenzijama 7,42 x 4,16 metara. Zidovi su napravljeni od debelih hrastovih dasaka i visine su 1,95 metara. Umjesto prozora, ulazak prirodne svjetlosti omogućavaju uski prorezi na daskama. Unutrašnjost objekta podjeljena je ikonostasom na oltar i naos. Neposredno uz crkvu, sa njene zapadne strane, izgrađen je zvonik. Postavljen na četiri stuba i pokriven strmim krovom od drvene šindre, prepoznatljiv je prateći objekat drvenih sakralnih građevina. U crkvenom dvorištu se nalazi i pet nadgrobnih spomenika u vidu krstača, koji ne sadrže podatke o sahranjenima.

Uz izgradnju ove crkve vežu se dvije legende. Prva kaže da je stanovništvo ovog kraja, koje je zatražilo od turskih vlasti da gradi crkvu, dobilo jezero koje se se nalazilo na ovom mjestu. Stanovnici su zemljom i kamenjem zatrpali jezero, a ono se izgubilo i premjestilo u susjedno selo. Druga legenda govori o tome da su Turci dozvolili gradnju crkve u jednom danu na mjestu jezera, a ono je preko noći presušilo. Zanimljivost koju mještani ovog kraja s ponosom ističu je da su se upravo u ovoj crkvi 18. septembra 1904. tajno vjenčali Petar Kočić i Milka Vukmanović. Povodom toga se u septembru tradicionalno održava kulturna manifestacija „Ideš li rode“.

Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine, proglasila je ovu graditeljsku cjelinu nacionalnim spomenikom. Nacionalni spomenik čine objekat crkve i groblje, te pokretno nasljeđe: carske dveri, polijelej, službarnik i psaltir. Na objektu crkve 2000. godine izvršeni su konzervatorsko-restauratorski radovi, a pokretno nasleđe se čuva u Banjoj Luci. Crkva pripada Banjalučkoj eparhiji.