Donja Dolina je jedino praistorijsko naselje u ovom dijelu srednje Evrope koje se razvilo u zanatsko-trgovački centar i gdje postoji kontinuirani kulturni razvoj od 1200. godine prije nove ere do rimskih osvajanja, tj. do početka nove ere.

„U Donjoj Dolini postojala su dva naselja. Starije naselje podignuto na Gredi uz Savu, koje je oko 700. godine p.n.e. napušteno i podignuto drugo na sojenicama na prostoru koje se danas naziva Gradina, ali nedaleko od starog naselja. Ovo naselje se prostiralo na površini od oko 40 hektara. Kuće su građene od drveta na platformama prethodno podignutim na drvenim stubovima. Ono pokazuje značajan napredak u načinu života stanovnika u odnosu na prethodni period. Naselje je  građeno kao ravničarsko, sa dva reda kuća i komunikacijama usmjerenim prema Savi. Pored zemljoradnje i uzgoja stoke bilo je razvijeno, između ostalog, još i zanatstvo. Na to ukazuju pronađeni ostaci gvožđa, stakla, bronze, keramike i drugog materijala. Pronađeni su kalupi za oblikovanje predmeta od metala, kao i druga oruđa za izradu različitih predmeta za upotrebu. Uz kuće su građeni i drugi objekti: štale, ostave i sl. Pored navedenih i drugih aktivnosti, stanovništvo ovog naselja se, zbog povoljnih prirodnih uslova, bavilo još lovom i ribolovom“ (C. Bulović „Prošlost Gradiške“, Gradiška 2005., str.23).

Prvi podatak o Donjoj Dolini kao arheološkom nalazištu potiče iz 1896, godine kada je Ilija Knežević, zemljoradnik iz Donje Doline pronašao jednu bronzanu kacigu. Postoje mnogobrojni eksponati iz Donje Doline koji se čuvaju u muzejima u Sarajevu i Banja Luci, a sigurno da je najpoznatiji čamac, dug preko 12 m i star preko 3000 godina, koji je izložen u Zemaljskom muzeju u Sarajevu.

Smatra se da su stanovnici ovog naselja bili Panoni odnosno Prapanoni koji se dovode  u vezu sa Ilirima i Japodima (Z. Marić Zbornik zemaljskog muzeja Arheologija – izdanje 1964. godina).  Profesor C. Bulović  u citiranoj knjizi iznosi da je Donja Dolina bila nastanjena ilirskim plemenom Oserijati. „Na istoku do Motajice Oserijati su se graničili sa Breucima, na jugu do planine Kozare sa Mezejima, a na zapadu sa Kolopijanima.